بسیاری از ما عبارت «تداخل دارویی» را بارها و بارها شنیده‌ایم. امروزه مصرف همزمان چند دارو توسط بیماران متداول است زیرا بسیاری از افراد از بیماری‌های مختلفی مانند فشار خون، تیروئید، میگرن و … رنج می‌برند. توجه به این مورد و یا آگاهی از علائم تداخل در داروها در این مواقع بسیار مهم است و ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات، بیماری‌ها و عوارض جدیدی در بیمار شود.
با ما همراه باشید تا شما را با انواع تداخل دارویی و راه‌های پیشگیری از آن آشنا کنیم.
تداخل دارویی چیست؟
گاهی اوقات ممکن است همزمان با مصرف مواد مغذی ضروری برای بدن خود، در اثر مصرف همزمان برخی از داروها با یک نوع غذا، نوشیدنی، مکمل‌های غذایی و یا داروهای دیگر، عملکرد دارو تغییر پیدا کرده و باعث بروز عوارض جانبی شود. در تداخل دارویی، یک دارو اثر داروی دیگر بر بدن را تغییر می‌دهد. ممکن است مصرف همزمان دو دارو با یکدیگر سبب هم‌افزایی تاثیر نهایی آنها بر بدن شود. این هم‌افزایی می‌تواند برای بدن بیمار، مفید یا مضر باشد. گاهی نیز مصرف همزمان دو دارو سبب کاهش اثربخشی بر روی بدن بیمار می‌شود.
انواع تداخل دارویی
انواع مختلفی از تداخل‌های دارویی ممکن است اتفاق بیفتد. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
تداخل دارو با دارو
ممکن است هنگام مصرف همزمان برخی از داروها، علائم تداخل دارویی مشاهده شود. برای مثال داروهای ضد اسید معده، داروی پوکی استخوان و برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها نباید همزمان با قرص آهن مصرف شوند.
تداخل دارو با غذا و نوشیدنی
این مورد همیشه در اثر مصرف همزمان دو دارو اتفاق نمی‌افتد و گاهی مصرف دارو با یک غذای خاص و یا حتی برخی از مکمل‌های غذایی می‌تواند سبب بروز علائم تداخل دارویی شود.
برای مثال، کافئین و آب گریپ فروت با برخی از داروها می‌توانند تداخل ایجاد کنند. آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای فشار خون تحت تاثیر گریپ فروت قرار می‌گیرند. این میوه روی آنزیم کبدی که داروها را متابولیزه می‌کند تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل اگر داروی مصرفی نیز از جمله داروهایی باشد که روی فعالیت آنزیم کبدی اثرگذار است، علائم تداخل دارویی پدیدار شده و موجب آسیب کبدی و عضلانی می‌شود.
از جمله سایر تداخل‌های دارویی-غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف همزمان سبزیجات حاوی ویتامین K مانند کلم بروکلی با وارفارین
- مصرف بیش از حد سیر با داروهای رقیق‌کنندۀ خون
- استفاده از برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مثل تتراسایکلین با لبنیات
- مصرف روغن ماهی با داروهای سرطانی، داروهای فشار خون، داروهای رقیق‌کنندۀ خون
- مصرف مکمل کلسیم با آنتی‌بیوتیک
تداخل دارو با الکل
مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل ممکن است با مصرف بسیاری از داروها سازگار نباشند. برای مثال امکان دارد خواب‌آلودگی برخی از داروها تشدید شود و یا به کبد آسیب برسد.
تداخل دارو با دمنوش‌های گیاهی
تصور عموم مردم بر این است که داروهای گیاهی و دمنوش‌ها بی‌ضرر هستند و برای درمان تاثیرهای چاقی و بهبود سلامت بدن خود، به صورت خودسرانه از آنها استفاده می‌کنند. در حالیکه ممکن است مصرف خودسرانۀ آنها سبب تداخل دارویی شود. برای مثال آویشن بهتر است با داروهای تیروئید مصرف نشود. دمنوش بابونه با آسپرین، دمنوش چای سبز با وارفارین و دمنوش اسطوخودوس با دیازپام نیز می‌توانند علائم تداخل دارویی را تشدید کنند.
مهم‌ترین و رایج‌ترین تداخل‌های دارویی
داروهای زیر تحت هیچ شرایطی با یکدیگر مصرف نشوند و حتما پزشک باید در جریان مصرف این داروها باشد.
- داروهای رقیق‌کنندۀ خون را به هیچ عنوان با داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی مصرف نکنید. استفادۀ همزمان این داروها سبب خونریزی شدید می‌شود. مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن که گاهی بدون تجویز پزشک نیز استفاده می‌شوند، جزء داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند.
- داروهای مسکن و داروهای آنتی‌بیوتیک همراه با داروهای فشار خون مصرف نشوند.
- از مصرف همزمان داروی تیروئید با داروی امپرازول، داروهای کاهندۀ کلسترول با داروهای ضد قارچ خودداری کنید.
- داروهای ضدافسردگی به دلیل آنکه سروتونین مغز را افزایش می‌دهند با داروهای مشابهی مانند داروهای ضد درد استفاده نشوند. این تداخل دارویی منجر به سندروم سروتونین شده و ممکن است باعث مرگ شود.
- تداخل داروهای کاهش‌دهندۀ فشار خون و داروهای ضداحتقان OTC نیز خطرناک است. زیرا این داروها فشار خون را افزایش می‌دهند.
- تداخل داروهای کاهندۀ اسید معده با آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند. از جمله علائم این تداخل‌ها، افزایش ضربان نامنظم قلب است.
- استاتین‌ها که کاهندۀ سطح کلسترول خون هستند، نباید با الکل و برخی از داروها مانند کلاریترومایسین و مهارکننده‌های پروتئاز مصرف شوند. از جمله عوارض جانبی این تداخلات دارویی می‌توان به احتمال نارسایی کلیه، آسیب‌رسانی به عضلات و درد عضلات اشاره کرد.
بیشتر بخوانیم: تاثیر پروبیوتیک بر سلامت بیماران دیابتی
راه‌های پیشگیری از تداخل دارویی
برای پیشگیری از تداخل دارویی باید از مصرف خودسرانۀ داروها خودداری کنید. بهتر است پزشک را در جریان داروهایی که استفاده می‌کنید بگذارید. حتی اگر چند هفته از مصرف برخی از داروها و یا مکمل‌های غذایی گذشته است، باز هم ضروری است که پزشک را مطلع کنید.
تحت هیچ شرایطی قبل از مطالعۀ بروشور داروها، اقدام به مصرف آنها نکنید. در بیشتر بروشورهای دارویی، انواع تداخل‌های دارویی و یا علائم آن ذکر شده است.
به توصیۀ پزشک دربارۀ رژیم غذایی دقت کنید و خودسرانه رژیم غذایی خود را تغییر ندهید تا از بروز تداخل دارو-غذا پیشگیری شود.
عوامل تاثیرگذار بر تداخل دارویی
برخی عوامل مانند مصرف دارو با معدۀ خالی می‌تواند تداخل دارویی را تشدید کند. مصرف داروهایی مانند آسپرین، دیکلوفناک، دگزامتازون و … با معدۀ خالی می‌توانند سبب تهوع و سوءهاضمه شوند. به طور معمول مصرف دارو با معدۀ پر هم اثرگذاری بیشتری دارد و هم علائم برخی تداخل‌های دارویی را کاهش می‌دهد.
برخی داروها برعکس سری قبل باید با معدۀ خالی مصرف شوند. برای مثال داروی تیروئید بهتر است نیم ساعت قبل از صرف صبحانه استفاده شود.
برخی عوامل دیگر مانند سن، وزن بیمار، سوءتغذیه، پیوند عضو، بارداری و شیردهی می‌توانند بر تداخل‌های دارویی اثر بگذارند. برای مثال گاهی پزشک دوز مصرفی دارو را با توجه به وزن بیمار مشخص می‌کند.
افزایش سن نیز می‌تواند علائم تداخل دارویی را تشدید کند. برخی اوقات نیز مصرف همزمان دو دارو و یا دارو-غذا و … در زنان باردار و شیرده خطرناک است و سبب بروز مشکل می‌شود.
پیشنهاد رامونا سلامت پارس
تحقیقات نشان داده که بسیاری از داروها بدون تجویز پزشک مصرف می‌شوند و افراد خودسرانه اقدام به خرید آنها می‌کنند. در این مقاله از وبسایت رامونا سلامت پارس خواندیم که عدم آگاهی از غذاها، داروها و مکمل‌هایی که نباید با دارو مصرف شوند موجب بروز علائم تداخل دارویی می‌شود و در بسیاری از مواقع درمان تداخل‌های دارویی بسیار مشکل است. بهتر است که حتما داروها را با توصیۀ پزشک مصرف کنید و دستورالعمل‌های ضروری را نیز دنبال کنید
